១០ ចំណុចនេះគឺជាពាក្យប្រៀនប្រដៅរបស់ព្រះពុទ្ធ ដែលយើងគួរតែយកមកអនុវត្តក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ ដើម្បីឃើញអព្ភូតហេតុ សង្គ្រោះខ្លួនឯង និងជួយអ្នកដទៃផងដែរ។

១.កុំបន់ស្រន់កុំឱ្យមានជំងឺ ឬទុក្ខ ព្រោះបើគ្មានជំងឺ ឬទុក្ខទេ សេចក្ដីប្រាថ្នាងាយកើតឡើង ត្រូវយកជំងឺ និងសេចក្ដីទុក្ខមកធ្វើជាថ្នាំវេទមន្ត ៖ ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធទ្រង់បង្រៀនយើងមិនឱ្យបន់ស្រន់ឱ្យរួចពីជំងឺ និងសេចក្ដីទុក្ខនោះឡើយ តែត្រូវចាត់ទុកជំងឺ និងសេចក្ដីទុក្ខទាំងឡាយជាឱសថទិព្វ ជាថ្នាំបន្សាបទុក្ខក្នុងចិត្ត។ យើងមានសេចក្ដីប៉ងប្រាថ្នាកាន់តែច្រើន នោះយើងនឹងមានទុក្ខព្រួយកាន់តែខ្លាំង។

២.កុំបន់ស្រន់កុំឱ្យមានការលំបាក ព្រោះបើគ្មានសេចក្តីលំបាក អំនួតក៏កើតឡើង។ យកការលំបាកជាការរំដោះ។ នៅក្នុងភាពលំបាក យើងអាចរកឃើញសំណាង ឬមេរៀន និងបទពិសោធន៍ល្អៗជាច្រើន។ គ្មានអ្វីជាសំណាងទាំងស្រុងនោះទេ ក៏គ្មានអ្វីដែលបានដូចចិត្តទាំងអស់នោះដែរ។

៣. កាលបើពិនិត្យមើលធម្មជាតិរបស់ខ្លួន កុំស្វែងរកការមិនសង្ស័យ ព្រោះបើគ្មានការសង្ស័យ ការរៀននឹងមិនហ្មត់ចត់ឡើយ។ យកការសង្ស័យជាអ្វីដែលគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍។ ដោយសារតែធម្មជាតិរបស់យើង ដោយសារភាពស្និទ្ធស្នាលរបស់យើងជាមួយនឹងបរិស្ថានពិភពលោក មិនត្រូវបានជួសជុលនោះទេ វាតែងតែផ្លាស់ប្តូរជានិច្ច។ ពេលយើងជួបនឹងកាលៈទេសៈអំណោយផល អារម្មណ៍របស់យើងក្លាយទៅជារីករាយ សប្បាយចិត្ត និងពេញចិត្តស្កប់ស្កល់។

៤. ពេលសាងសីល មិនត្រូវបន់ស្រន់កុំមានឧបសគ្គបិសាចទេ ព្រោះបើគ្មានឧបសគ្គបិសាចទេ ឆន្ទៈរបស់អ្នកក៏មិនរឹងមាំដែរ។ យកកងទ័ពបិសាចធ្វើជាមិត្តរបស់អ្នកនៅលើផ្លូវ។ គ្មានអ្នកណាប្រាថ្នាចង់បានវិញ្ញាណអាក្រក់ ទោះបីយើងប្រាថ្នាមិនមានវិញ្ញាណអាក្រក់ ក៏វិញ្ញាណអាក្រក់នៅតែចូលមកជាប្រចាំ។ លើលោកនេះមិនខ្វះទេ មនុស្សដែលតែងតែសម្លឹងមើលអ្នកដទៃ ស្វែងរកកំហុស ខណៈពេលដែលខ្លួនគេមានទម្លាប់អាក្រក់គ្រប់បែបយ៉ាង។

៥. កុំរំពឹងថារឿងងាយស្រួល ព្រោះរឿងកាន់តែងាយ មនុស្សកាន់តែមើលស្រាល កាន់តែក្រអឺតក្រទម ៖ ការងារដែលងាយនឹងសម្រេច ជាធម្មតាជាការងារតូចតាច គ្មានតម្លៃអ្វីច្រើន ឬអ្នកដែលធ្វើលើសពីសមត្ថភាព ទើបងាយនឹងមើលស្រាលគ្រប់បែបយ៉ាង ក្រអឺតក្រទម និងគិតថាមេឃគ្មានអ្វីសោះ។ លើលោកនេះ មានការងារលំបាកច្រើនណាស់ មានមនុស្សតិចណាស់ដែលជោគជ័យ។

៦. ពេលប្រាស្រ័យទាក់ទងគ្នា កុំស្វែងរកប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន ព្រោះប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន គឺជារឿងអសីលធម៌ យកមនុស្សអាក្រក់ធ្វើជាជំនួយការរបស់អ្នក ៖ ពីព្រោះផលប្រយោជន៍មិនថាតូច ឬធំក្នុងពិភពលោក សុទ្ធតែជាគោលដៅនៃការតស៊ូ និងការដណ្តើមយកដោយមនុស្សជាច្រើន។ មនុស្សជារឿយៗមិនស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការប្រើគ្រប់មធ្យោបាយដើម្បីប្រកួតប្រជែង ព្រោះតែកេរ្តិ៍ឈ្មោះ និងប្រាក់ចំណេញ ដូច្នេះពួកគេមិនយកចិត្តទុកដាក់លើសីលធម៌ គុណធម៌ សេចក្តីស្រឡាញ់ និងទំនាក់ទំនងឡើយ។

៧. កុំរំពឹងថាមនុស្សគ្រប់គ្នាដើរតាមអ្នក ព្រោះបើគ្រប់គ្នាដើរតាមអ្នក អ្នកនឹងកើតគំនិតអំនួត បង្កើតមិត្តជាមួយមនុស្សដែលប្រឆាំងអ្នក ៖ មនុស្សម្នាក់ៗតែងតែមានមតិយ៉ាងតិចពីរលើបញ្ហាដូចគ្នា មួយថ្ងៃតាមរបៀបនេះ ថ្ងៃផ្សេងខុសគ្នា ដូច្នេះតើអ្នកអាចបង្ខំអ្នកដទៃឱ្យធ្វើតាមគំនិតរបស់អ្នកដោយរបៀបណា? ហេតុអ្វីយើងមិនធ្វើតាមការចង់បានរបស់អ្នកដទៃ? ដោយសារតែការរឹងរូស និងការជាប់ជំពាក់នេះធ្វើឱ្យមនុស្សមានបញ្ហា និងរងទុក្ខឥតល្ហែ។

៨. កុំរំពឹងអ្វីជាថ្នូរនឹងការពេញចិត្ត ព្រោះការរំពឹងអ្វីជាការតបស្នងជាការអនុគ្រោះ ពិចារណាការពេញចិត្តជាស្បែកជើងដែលគេបោះចោល។ ដោយសារតែយើងធ្វើដោយចិត្តសប្បុរស មិនមែនដោយសារយើងចង់បានការដឹងគុណ ចងចាំ ឬតបស្នងទេ។ ធ្វើបុណ្យហើយចង់ដឹងគុណ ចង់ឱ្យគេនឹកឃើញ មានន័យថា មនុស្សនៅតែមានអត្មា នៅតែធ្វើដើម្បីកេរ្តិ៍ឈ្មោះ។ ការធ្វើការពេញចិត្ត និងចង់បានរង្វាន់បានន័យថាមនុស្សនៅតែមានអត្មាហើយធ្វើដើម្បីតែប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួនតែប៉ុណ្ណោះ។

៩. កុំពាក់ព័ន្ធនឹងការចំណេញ ព្រោះបើជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងភាពល្ងង់ខ្លៅរបស់អ្នក។ យកការលះបង់ប្រយោជន៍ជាសិរី។ ផលប្រយោជន៍ក្នុងជីវិត តែងទទួលបានដោយការដណ្ដើម ប្រជែងគ្នា លេងសើច ដោយមិនគិតពីមធ្យោបាយ មិនគិតពីមនុស្សជាតិ មិនគិតពីសីលធម៌។ ផលចំណេញមិនធ្លាក់ពីលើមេឃ ហើយក៏មិនអាចទទួលបានងាយៗដែរ។ ពេលឃើញផលចំណេញ ហ្វូងមនុស្សទាំងមូលក៏ប្រញាប់ប្រញាល់ចូលជាន់ឈ្លី បញ្ឆោត លុបបំបាត់ និងសម្លាប់គ្នាដើម្បីដណ្តើមយក។

១០. មិនចាំបាច់កាត់ទោសអយុត្តិធម៌ទេ ព្រោះយុត្តិកម្ម គឺជាអត្មាដែលមិនបានរួចខ្លួន។ សូមឱ្យភាពអយុត្តិធម៌ជាច្រកទៅកាន់គុណធម៌។ នៅពេលប្រឈមមុខនឹងភាពអយុត្តិធម៌ មិនចាំបាច់ត្អូញត្អែរទៅកាន់ស្ថានសួគ៌ និងផែនដីឡើយ។ ប្រសិនបើយើងចង់ឱ្យជីវិតរបស់យើងមិនសូវមានភាពអយុត្តិធម៌ យើងត្រូវបណ្តុះស្មារតី និងចរិតលក្ខណៈរបស់យើងឱ្យសកម្ម ហើយព្យាយាមធ្វើអំពើល្អបន្ថែមទៀត។ ព្យាយាមចៀសវាងការផ្សព្វផ្សាយពាក្យចចាមអារ៉ាម បង្កាច់បង្ខូច និងបង្កទុក្ខដល់អ្នកដទៃ ទោះបីជាពួកគេជាសត្រូវរបស់អ្នក ឬអ្នកដែលមិនចូលចិត្តក៏ដោយ៕